در این مقاله قصد داریم مهم‌ترین دلایل افت تحصیلی دانش آموزان را توضیح دهیم. موفقیت دانش آموزان در تحصیل، به میزان دانش عملی آن‌ها بستگی دارد. والدین همیشه از فرزندان خود انتظاراتی دارند! به همین دلیل است که دانش آموزان برای عملکرد خوب در تحصیلات با فشار بیشتری روبه‌رو هستند.
دانش آموزانی که دارای تحصیلات عالی با نمرات بالا هستند، همیشه شانس بیشتری برای پیدا کردن شغل مناسب با حقوق خوب دارند. به همین دلیل هم است که والدین بر تحصیلات فرزند خود اصرار می‌ورزند؛ اما کسب نمرات بالا در تحصیلات برای دانش آموزان چندان آسان نیست!
آیا می‌دانستید که اکثر دانش آموزان زمان کافی برای آمادگی در امتحانات صرف می‌کنند؛ اما به نتایج مطلوب نمی‌رسند؟ بیایید علل اصلی افت تحصیلی دانش آموزان را بررسی کنیم.
مهم‌ترین علل افت تحصیلی دانش آموزان
۱. عوامل درون سازمانی
آیا عوامل تحصیلی در مدرسه برای افت تحصیلی مهم هستند؟
البته که مهم هستند؛ اما چطور؟
عوامل درون سازمانی نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت تحصیلی دانش آموزان دارند. کیفیت آموزش به دانش آموزان یا معلمان به تنهایی بستگی ندارد؛ تلاش جمعی دانش آموزان، معلمان، مدیریت مدرسه و همچنین وزارت آموزش و پرورش کشور است که بر موفقیت تحصیلی دانش آموزان تأثیر می‌گذارد.
مدرسه باید امکانات اولیه و پیشرفته را در اختیار دانش آموزان قرار دهد تا نیازهای تحصیلی آن‌ها را برآورده کند. بیایید عوامل درون سازمان را مورد بررسی قرار دهیم:
الف) روش تدریس
روش آموزش یکی از علل اصلی افت تحصیلی دانش آموزان است. ما می‌دانیم که هر مدرسه، کالج و دانشگاهی، روش منحصربه‌فرد خود را برای تدریس دارد؛ اما تنها داشتن سبک منحصربه‌فرد تدریس کافی نیست! روش تدریس باید برای دانش آموزان، مناسب باشد تا آن‌ها بتوانند به سرعت به دانش دست یابند.
ب) شخصیت معلم
معلم بخش مهمی از زندگی هر دانش آموز است. بدون داشتن یک معلم خوب، دانش آموزان نمی‌توانند نمرات بالایی در تحصیلات خود کسب کنند.
هر دانش آموزی از معلمش انتظار دارد که تمام سؤالات او را به طور مؤثر پاسخ داده و مشکل دانش آموزان را در هر مبحث درسی رفع کند.
ج) کادر آموزشی مدرسه
کلاس‌های درس شامل تعداد دانش آموزان بیشتری نسبت به گذشته می‌شوند و همین موضوع باعث می‌شود معلم نتواند به همه دانش آموزان زمان کافی اختصاص دهد و در حین تدریس در کلاس از آن‌ها حمایت کامل کند. در بیشتر موارد، مدارس کادر آموزشی کافی استخدام نمی‌کنند. بنابراین کمبود کادر آموزشی، کیفیت کل آموزش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بهترین راه‌حل، استخدام معلمین حرفه‌ای‌تر برای ارائه آموزش باکیفیت به دانش آموزان است.
د) امکانات کتابخانه
یکی از عوامل مهم افت تحصیلی دانش آموزان، امکانات کتابخانه مدرسه است. اکثر مدارس، کتابخانه‌ای با ساختار مناسب ارائه نمی‌دهند. همچنین آن‌ها کتاب‌های لازم را در اختیار دانش آموزان قرار نمی‌دهند.
۲. عوامل فردی
اکثر دانش آموزان فکر می‌کنند که رفتن به کلاس درس و ساعت‌ها ماندن در کتابخانه برای کسب نمرات بالا در امتحانات کافی است.
آیا شما هم همین فکر را می‌کنید؟ باید بگوییم که این فکری کاملاً اشتباه است. برای کسب نمرات بالا در امتحانات، دانش آموزان باید روی درس خود تمرکز کنند! برای این کار، دانش آموزان باید زمان زیادی را صرف مطالعه کرده و از حواس پرتی دوری کنند. دانش آموزان برای کسب نمرات بالا در امتحانات باید تمرکز کامل داشته باشند.
در این قسمت چند عامل فردی را معرفی می‌کنیم که بر علل افت تحصیلی دانش آموزان تأثیر می‌گذارند:
الف) داشتن هدف
دانش آموزان باید اهدافی را برای آینده تحصیلی خود تعیین کنند. در بیشتر موارد، دانش آموزان هدفی برای آینده خود ندارند. بنابراین مسیر درستی برای کسب نمرات بالا در امتحانات نخواهند داشت که عامل اصلی افت تحصیلی است.
ب) انگیزه
انگیزه تنها چیزی است که شما را برای انجام کاری ترغیب می‌کند. اکثر دانش آموزان به دلیل بی‌انگیزگی در تحصیل به نتایج مطلوب نمی‌رسند. دانش آموزان باید برای کسب نمرات بالا در امتحانات خود، انگیزه داشته باشند.
ج) منظم‌بودن در کلاس
نظم در کلاس یکی از عوامل اصلی عملکرد دانش آموزان در تحصیل است. بنابراین دانش آموزان باید به طور منظم در کلاس درس حاضر شوند تا نمرات بالایی در تحصیل کسب کنند.
د) تنبلی
دانش آموزان هر سال که می‌گذرد تنبل‌تر می‌شوند. به همین دلیل است که دانش آموزان دچار افت تحصیلی می‌شوند. دانش آموزان باید زمان کافی برای مطالعه خود اختصاص دهند. اختصاص‌دادن زمان کافی برای مطالعه، به دانش آموزان کمک می‌کند تا در امتحانات خود، نمرات بالایی کسب کنند. دانش آموزان باید از تنبلی اجتناب کنند تا علل افت تحصیلی دانش آموزان به حداقل برسد.
ه) وابستگی
در بیشتر موارد، دانش آموزان برای تصمیم‌گیری به دیگران وابسته هستند. دانش آموزان به شخص دیگری وابسته هستند تا به آن‌ها بگوید که چه‌کاری باید انجام دهند. همین وابستگی باعث می‌شود دچار افت تحصیلی شوند. به همین دلیل، والدین باید فرزندان خود را مستقل تربیت کنند.
۳. عوامل خارج سازمانی
اما آیا می‌دانید که عوامل بیرونی نیز در افت تحصیلی دانش آموزان مؤثر است؟
برخی از دانش آموزان از وضعیت اقتصادی اجتماعی بالایی برخوردار نیستند. بنابراین آن‌ها به محیط مطالعه مناسب در خانه دسترسی ندارند.
به این ترتیب دانش آموزان منابع کافی برای دستیابی به پیشرفت تحصیلی را ندارند. بیایید به سراغ عوامل خارجی برویم:
الف) سطح تحصیلات والدین
اکثر والدین سطح تحصیلات خوبی ندارند. بنابراین نمی‌توانند به فرزندان خود در تحصیلاتشان کمک کنند. استانداردهای آموزشی والدین همیشه مانع بزرگی برای عملکرد دانش آموزان بوده است.
همچنین مطالعات نشان داده‌اند که سطح تحصیلات والدین، نقش بسزایی در موفقیت دانش آموزان دارد. والدین با تحصیلات عالی، محیط مناسبی را برای تحصیل فرزندان فراهم می‌کنند. به این ترتیب، دانش آموزان برای داشتن تحصیلات عالی برای آینده‌ای بهتر، انگیزه پیدا می‌کنند.
ب) رفتار والدین
والدین باید مراقب رفتار خود با فرزندان باشند. والدین نباید فشار زیادی به فرزندان خود تحمیل کنند. والدین باید دانش آموزان را راهنمایی کنند تا آمادگی لازم را برای امتحانات کسب نمایند.
ج) موقعیت اجتماعی خانواده
موقعیت اجتماعی خانواده هم یکی دیگر از عوامل افت تحصیلی دانش آموزان محسوب می‌شود. موقعیت اجتماعی خانواده شامل دو امر حیاتی یعنی تحصیل و همچنین درآمد خانواده است.
وضعیت اقتصادی ضعیف یکی از علل مهم پشت نمرات پایین است؛ اما خانواده‌ای با وضعیت اقتصادی متوسط می‌تواند به دانش آموزان در موفقیت تحصیلی کمک کند، زیرا نیازهای اولیه دانش آموزان برآورده می‌شود.
بر اساس تحقیقی که توسط دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال ۲۰۰۹ بین ۲۸۵ دانشجو انجام شد، شایع‌ترین دلایل افت تحصیلی دانش آموزان عبارت‌اند از:
- عوامل مرتبط با خانواده: ۸۱.۵ درصد دانش آموزان به عدم وجود محیط مناسب خانوادگی اشاره کردند.
- عامل مرتبط با دانش آموزان: از ۲۸۵ دانش آموز، بیش از ۹۰ درصد فکر می‌کنند که کمبود انگیزه بزرگ‌ترین عامل افت تحصیلی است.
- عامل آموزش: بیش از ۸۰ درصد دانش آموزان کمبود معلمان حرفه‌ای برای تدریس دوره‌های آموزشی را علت اصلی افت تحصیلی معرفی کردند.
- عامل اجتماعی-اقتصادی: ۷۶.۴ درصد دانش آموزان به آینده شغلی خود امیدوار نیستند.
ترس از شکست
دانش آموزان همیشه می‌ترسند که در امتحانات، نمره پایینی بگیرند. هر دانش آموز توانایی خاص خود را برای یادگیری مطالب دارد. به همین دلیل است که تلاش زیادی می‌کنند تا امتحان خود را به خوبی بگذرانند؛ اما به دلیل ترسی که از شکست دارند، نمی‌توانند در امتحانات خود، خوب عمل کنند. این امر منجر به افت تحصیلی می‌شود.
نکاتی برای غلبه بر ترس از شکست عبارت‌اند از:
- تقویت عزت نفس
- تغییر شرایط بی‌فایده
- تعریف دوباره موفقیت
- برنامه‌ریزی برای شکست
- تقسیم مباحث درسی به مباحث کوچک‌تر
- پذیرش شکست و تلاش مجدد برای موفقیت
به تأخیر انداختن درس‌خواندن
دانش آموزان نمی‌توانند روی کار خود تمرکز کنند. حتی انجام مطالعه را هم به تأخیر می‌اندازند. این تنبلی باعث می‌شود که نتوانند تکالیف خود را انجام دهند. بنابراین ضروری است که دانش آموزان به تحصیل خود پایبند باشند.
نکاتی برای رهایی از اهمال کاری به شرح زیر هستند:
- مقابله با مسائل سخت
- حذف عوامل حواس پرتی
- در نظر گرفتن وقت استراحت
- ایجاد فهرستی از کارها با مهلت‌های مشخص
- تقسیم مباحث درسی به قطعات قابل مدیریت
- در نظر گرفتن زمان و مکان برای درس‌خواندن
